HOORNGIDS HOORN | In de eerste en tweede fase van de nieuwe woonwijk op het Pelmolenpad worden negen straten vernoemd naar Hoornse verzetshelden uit de Tweede Wereldoorlog. Dat zijn Truus Mengerplein, Dieuw van Vlietstraat, Aaf Dellstraat, Trien de Haanstraat, Odile Moereelsstraat, Gre Visserstraat, Stuijfbergenstraat, Trigallezhof en Lies Langereisstraat. Dit hebben burgemeester en wethouders 3 september besloten. De eerste en tweede fase betreffen het westelijk deel van de nieuwe wijk, de zogeheten Prismalocatie, tussen Pelmolenpad en Zuiderkruisstraat.
Feitelijk worden met de negen door B en W vastgestelde namen veertien verzetsmensen geëerd. De Stuijfbergenstraat is een eerbetoon aan de drie broers Kees, Sam en Leo Stuijfbergen. Behalve de naam van Trien de Haan zullen op het straatnaambord onder haar naam ook die van haar man Bart en dochter Nellie staan. In het Trigallezhof wordt zowel Georges Trigallez als zijn vrouw Henny Trigallez-Schat vernoemd.
Oude wens
Met het collegebesluit gaat een oude wens van het comité in vervulling. Al sinds 1998 pleit het comité voor vernoeming van een aantal Hoornse verzetshelden. De eerste keer stonden er vooral namen van mannen (negentien) op de lijst en slechts drie vrouwen. In 2017 kwam er, mede op verzoek van de gemeenteraad, een nieuwe lijst met verzetshelden en -heldinnen. Op deze lijst stonden de namen van acht vrouwen die door hun verzetsactiviteiten in de ogen van het bestuur een straatnaam verdienden. De gemeenteraad had namelijk gevraagd om meer vrouwen in de openbare ruimte te benoemen. In 2018 had de gemeenteraad bovendien verzocht om een straat naar Trien de Haan te vernoemen.
Verzet én hulp
Met de viering van 80 jaar vrijheid in 2025 in zicht heeft Comité 40-45 Hoorn in 2023 een derde en ultieme poging gedaan om de verzetsactiviteiten van Hoornse mannen en vrouwen in de straatnaamgeving terug te zien. Begin 2023 heeft het comité een geactualiseerde lijst overlegd waarop meer dan dertig namen staan: negentien mannen en dertien vrouwen. Onder hen zes stellen, waaronder Trien en Bart de Haan, Georges Trigallez en Henny Trigallez-Schat, Jo en Marie Iepenga-Brouwer en Jan en Dina Molenaar. Er zijn meer suggesties gedaan voor een combinatie van namen: vader en zoon Wim en Cor Pommerel, broer en zus Ko en Mieke Karssen en de drie broers Kees, Sam en Leo Stuijfbergen.
Het comité heeft er in 2023 bewust voor gekozen een aantal kandidaten voor te dragen die met gevaar voor eigen leven hulp verleenden aan (Joodse) onderduikers. Zoals ziekenhuisdirectrice Odile Moereels, de onderwijzeressen Aaf Dell en Dieuw van Vliet, het echtpaar Jan en Dina Molenaar en ereburger Gré Visser. Lies Langereis was niet alleen koerierster, maar verborg ook onderduikers in haar huis dat recht tegenover dat van een NSB’er lag.
Truus Menger
Nieuw op de lijst van 2023 was de naam van de landelijk bekende verzetsheld, Truus Menger-Oversteegen. Zij zat samen met haar zusje Freddie Oversteegen en hun vriendin Hannie Schaft in het gewapend verzet in Haarlem. Zij behoorden tot de jongste gewapende verzetsstrijders van Nederland.
Na de oorlog trouwde Truus Oversteegen met de verzetsstrijder Piet Menger en kwam het gezin Menger in Westfriesland terecht. Hier heeft Truus Menger zich als kunstenaar en schrijver onvermoeibaar ingezet voor het in herinnering houden van de strijd tegen oorlog, fascisme en uitsluiting. Ze werd een internationaal bekend verzetsstrijder en kunstenaar.
Truus Menger was medeoprichter van het Comité 40-45 Hoorn en werd na haar overlijden benoemd tot erelid. Hoorn telt diverse kunstwerkenoorlogsmonumenten van haar hand. Dat zijn de vier bronzen handen: Woede, Wanhoop, Troost en Afscheid en het monument “Zij vielen voor ons” op de Westerdijk, ook wel het Vliegersmonument genoemd. In Westfriesland was nog geen straat naar haar vernoemd.
Reacties nabestaanden
De vier kinderen van Truus en Piet Menger zijn blij met de eer die hun in 2016 overleden moeder te beurt valt. “Voor ons is het mooi dat de stad waar ook haar beeldengroep ‘vier handen’ staat als oorlogsmonument, op deze manier de naam van Truus Menger-Overstegen herdenkt”, aldus oudste dochter Hannie Punt-Menger. “Dat is en blijft voor ons heel eervol.”
Hans Stuijfbergen, zoon van Sam Stuijfbergen: “Hoewel onze vader het niet nodig zou hebben gevonden, vinden wij kinderen het een terechte waardering voor alles wat hij en zijn broer Kees hebben gedaan. We zien het ook als een onderkenning van wat het hele gezin Stuijfbergen door de verzetsactiviteiten van Kees en Sam heeft doorstaan. Zoals de arrestatie en gevangenschap van onze grootouders en de dood van Leo. Hij werd eveneens gearresteerd en is in concentratiekamp Bergen-Belsen aan vlektyfus overleden.”
Zoon Luciën Trigallez, vindt de vernoeming met een straatnaam een publieke erkenning voor het emotioneel zeer zware en gevaarlijke werk dat zijn ouders hebben gedaan. “Mijn vader heeft altijd gezegd dat hij zijn werk deed voor de vrijheid van ons land en dat hij daarvoor geen beloning hoefde. Ik ben ontzettend trots op al die dappere mensen die, zoals mijn ouders, verzet hebben geboden en afschuwelijke keuzes moesten maken.”
Zijn ouders waren net als Kees en Sam Stuijfbergen lid van de Knokploeg Hoorn, Henny als koerierster.
Wel hoopt Luciën Trigallez dat er in de volgende fasen van de wijk nog een aantal andere belangrijke Hoornse verzetsstrijders met een straatnaam worden geëerd. Hij noemt onder andere Henk Kleipoel (commandant van de Knokploeg) en Ab Vortman. Vortman was eerst actief voor de Landelijke Hulp aan Onderduikers en maakte later eveneens deel uit van de knokploeg.
Meer straatnamen en een kunstwerk
Ook Comité 40-45 Hoorn hoopt dat er in de rest van de wijk nog een flink aantal mannen en vrouwen kunnen worden vernoemd. Wat het comité betreft behoort daar, behalve de eerder genoemde kandidaten en Kleipoel en Vortman, zeker marechausseecommandant Izaak Adriaanse bij. Hij was met zijn informatie en ondersteuning van onschatbare waarde voor het verzet. Zie voor de volledige lijst van voorgedragen kandidaten: Beleidsplan-2022-2026-2024.pdf.
In totaal komen er in de wijk Pelmolenpad ruim zeshonderd koop- en huurwoningen. Zie voor meer informatie: Pelmolenpad | Poort van Hoorn.
De bouw van de woningen in de eerste twee fasen van de wijk Pelmolenpad begint eind dit jaar. Naar verwachting in 2025 worden de eerste woningen opgeleverd.
Het comité beseft zeer goed dat het aantal beschikbare straatnamen nooit genoeg zal zijn om iedereen die dat verdient, te kunnen eren. Daarom heeft het bestuur er samen met de Vereniging Oud Hoorn bij de gemeente voor gepleit om in de nieuwe woonwijk een kunstwerk te plaatsen. Op die manier kan worden stilgestaan bij álle nu bekende en onbekende mannen en vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gestreden tegen de vijand en hulp hebben geboden. Met een QR-code bij dit kunstwerk kan worden verwezen naar een volledige digitale namenlijst, die kan worden aangevuld als dat nodig is.
Meer informatie over de mannen en vrouwen die met een straatnaam worden vernoemd is te vinden op: www.oorloginhoorn.nl/verhalen.
Bron en foto: Gemeente Hoorn
