HOORNGIDS | De Kaas- en Broodmoord is een muzikaal hoorspel en podcast over een beruchte Hollandse boerenopstand uit de late middeleeuwen: het Kaas- en Broodoproer van 1492. Boze boeren uit Westfriesland en Kennemerland trokken toen naar de steden met als dieptepunt de moord op de Schout van Haarlem.
Theater Kwezel maakt een hoorspel over dit boerenprotest gecombineerd met nieuwe uitvoeringen van middeleeuwse muziek. Dit verhaal is in twee delen te beluisteren. Deel drie van de serie is een verdiepende podcast waarin regisseur Marius Bruijn samen met kenners van het onderwerp de historische plaatsen bezoekt die een rol spelen in het verhaal. Wat is er nu nog te zien en te bezichtigen?
Deze productie was oorspronkelijk bedoeld als voorstelling op locatie, maar werd door de maatregelen tegen covid-19 steeds uitgesteld. Nu is het stuk omgevormd tot een serie van drie podcasts. Het project is een samenwerking tussen professionele acteurs, muzikanten, vormgevers en amateurzangers en als speciale gasten enkele amateuracteurs uit Twisk en Hoorn. Het is een productie van Theater Kwezel en Irrational Library Productions met dank aan o.a. het Noord-Hollands Archief en het Westfries Museum.
Het verhaal
De podcast beschrijft een roerige periode in de geschiedenis van Holland: de opstand van het Kaasen Broodvolk van 1492. Uit protest tegen de onderdrukking en belastingverhogingen van het Habsburgse Rijk kwamen Hollandse boeren massaal in opstand. Ze trokken protesterend en plunderend langs Hollandse steden. Dieptepunt was een bloedige politieke moord op schout Claes van Ruyven in Haarlem. Schilder Gerrit van Haerlem (beter bekend als Geertgen tot Sint Jans) staat als kunstenaar midden tussen de strijdende partijen en geeft als cartoonist ’avant la lettre’ commentaar op het gebeuren.
Rijkdom en armoede, elite en opstand. Staan de elite en het volk tegenover elkaar? Deze vraag stelde men in 1492, maar ruim 500 jaar later natuurlijk nog steeds. Alhoewel de politieke situatie in de middeleeuwen heel anders was, zijn de sentimenten rond macht en machtsverhoudingen van alle tijden.
De rol van Westfriesland
Voor het hoorspel zijn speciale opnames gemaakt op locatie in Twisk en in Hoorn. In Twisk is zelfs opgenomen in de middeleeuwse dorpskerk die nu bekend staat als cultureel centrum Theaterkerk Hemels. Als speciale gast-acteur in Twisk werkte mee: André van der Luit, Henk Jan Visser en Sterre Mentink (Mentink studeerde vorig jaar af aan de Theateropleiding aan het Nova College Haarlem). In Hoorn waren de speciale gast-acteurs: Ron Dol en Tineke Oosterlee. Met dank aan Theaterkerk Hemels en Stichting Hoorn – Oude Muziek Nu.
Vanuit Twisk is bovendien kunstenares Ella Siekman intensief betrokken. Als theatervormgeefster had zij prachtige kostuums gemaakt voor de live uitvoering. Nu deze niet door kon gaan wendde zij zich tot haar andere expertise: Oude- en Renaissance-fluitmuziek. Zij speelt in het muzikaal hoorspel verschillende fluitpartijen op authentieke renaissancefluiten.
Medewerking van Westfriese organisaties
Naast het hoorspel is er ook een verdiepende podcast gemaakt die ingaat op de historische achtergronden van het Kaas- en Broodoproer. Hiervoor heeft regisseur Marius Bruijn levendige interviews opgenomen op historische locaties met verschillende experts uit Westfriesland. Met Yvonne Molenaer (Mooi Noord-Holland) duikt men in de boerengeschiedenis van Twisk en Westfriesland. Met archeoloog Dieuwertje Duijn wordt een laat middeleeuwse boerderij bezocht in Oosterleek. Met stadsgids Ben van Tartwijk wordt op zoek gegaan naar de restanten van het Kasteel van Hoorn en wordt de bijzondere middeleeuwse ’schoutenstaf’ in het Westfries Museum belicht. Dit alles met medewerking van Archeologie West-Friesland, het Westfries Museum en Vereniging Oud Hoorn.
Muziek
Muzikanten Jeroen Roelofsen (toetsen), Ella Siekman (fluiten) en zangeres Juliette van Dijk, bijgestaan door enkele amateurzangeressen, maken prachtige versies van de verschillende middeleeuwse liederen die in het stuk worden gebruikt. De muziek is een combinatie van oude muziek en hedendaagse nieuwe composities, speciaal hiervoor geschreven door Jeroen Roelofsen.
Theater Kwezel
Onder de naam Theater Kwezel maakt theatermaker Marius Bruijn al jarenlang voorstellingen, hoorspelen en andere theatrale kunstproducties, zoals Hof van Holland (2018) en Dronkemansopera (2014), veelal over historische onderwerpen. Hij heeft in de jaren een vaste groep van kunstenaars om zich heen verzameld, waaronder Bert Apeldoorn, Juliette van Dijk en Ella Siekman die ook aan dit project meedoen.
De podcastserie is vanaf 22 april te horen via de website www.kwezel.nl https://www.kwezel.nl/luister-de-kaas-en-broodmoord/
