HOORNGIDS | Uit schattingen van het ministerie van Justitie en Veiligheid zou er op korte termijn een tekort aan cellen kunnen ontstaan. Om die reden hebben we contact opgenomen met de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) om te weten of de Penitentiaire Inrichting Zwaag (De Glasbak) mogelijk toch weer in gebruik gaat worden genomen als gevangenis. Hieronder zijn de vragen en de beantwoording te lezen.
Volgens de voorspelling zou in het jaar 2023 vraag zijn naar 9.810 plekken en volgens de nieuwste berichten nu 11.903. Hoe is dat verschil te verklaren?
Het PMJ-model geeft ramingen af op basis van data over ontwikkelingen op het gebied van criminaliteit en strafrecht en demografische en maatschappelijke ontwikkelingen. Het model baseert zich voor een belangrijk deel ook op de ontwikkeling van de daadwerkelijke bezetting in het gevangeniswezen. Als de bezetting binnen het gevangeniswezen wijzigt, kan dat gevolgen hebben voor de ramingen.
Langer vast
De bezetting in het gevangeniswezen lag voor de coronamaatregelen hoger dan eerder geraamd. Dit is verwerkt in de meest recente PMJ-ramingen, met als resultaat een hogere verwachte bezetting in de komende jaren. Een belangrijke oorzaak van de hogere bezetting lijkt de toegenomen duur van opgelegde vrijheidsstraffen sinds medio 2017. Momenteel vindt nader onderzoek plaats naar de oorzaken van deze verwachte stijging. Zie hierover ook de brieven aan de Tweede Kamer van 18 september 2019 en 9 juni jl.
Er lijkt overigens niet zo zeer sprake te zijn van een stijgende behoefte door een hogere instroom van gedetineerden. De hogere behoefte lijkt voornamelijk te worden veroorzaakt doordat personen langer in detentie verblijven. Zoals eerder gezegd wordt hier nader onderzoek naar gedaan.
Buffercapaciteit
Er zijn op dit moment voldoende cellen om gedetineerden te plaatsen. DJI houdt altijd een buffercapaciteit achter de hand. Voor aanpassing op basis van deze laatste PMJ-ramingen was de buffercapaciteit nog zo’n 2000 (lege) plaatsen. De komende jaren kunnen we de door de PMJ geraamde capaciteit daarmee opvangen. Er moet personeel worden geworven om de cellen te bemensen. DJI is daar volop mee bezig.
Zijn er in 2025 nog wel genoeg plekken?
Prognoses zoals de PMJ kennen naarmate de voorspelling verder weg ligt een grotere onzekerheidsmarge. Hoeveel plekken we in 2025 nodig hebben is dan ook nu nog niet met zekerheid te zeggen. Om deze reden worden de PMJ-ramingen elk jaar opgesteld, zodat tijdig kan worden geanticipeerd op nieuwe ontwikkelingen. Voor de komende jaren hebben we genoeg cellen om gedetineerden te plaatsen. Er wordt onderzoek gedaan naar de oorzaken van de recente stijging van de capaciteitsbehoefte.
Is het sluiten van vier gevangenissen voorbarig geweest? Of een verkeerde inschatting?
Sluiting was nodig. Het gevangeniswezen had te maken met forse leegstand. Door het financieren van leegstand konden deze middelen niet worden besteed aan ander (veiligheids)beleid, zoals verdere vermindering van de recidive. Om die reden heeft het kabinet toen besloten een deel van de overcapaciteit te sluiten.
Van belang is dat de sluitingen ook niet geleid hebben tot een afname in de operationele capaciteit. Dat wil zeggen, het aantal cellen met personeel was na de sluiting vergelijkbaar met voor de sluiting. Het aantal lege cellen is wel verminderd. Bij de sluiting heeft het kabinet een buffercapaciteit aangehouden. Die buffercapaciteit is de komende jaren voldoende om gedetineerden te plaatsen. Zoals gezegd wordt daarvoor nieuw personeel geworven.
