HOORNGIDS | Zoals Picasso probeerde de chaos en destructie van de Spaanse burgeroorlog in een schilderij weer te geven, zo probeerden musici de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog in muziek weer te geven. Onder hen Olivier Messiaen, die zijn ’Kwartet voor het Einde der Tijden’ schreef in Duits gevangenschap in 1940. Het werd uitgevoerd door medegevangenen op 15 januari 1941.
De Joodse muzikale cultuur die begin vorige eeuw nog overal aanwezig was werd uitgebannen, of geïsoleerd, als in het ‘model’concentratiekamp Theresienstadt. Joodse componisten en composities mochten niet meer gehoord worden; een cultuur moest verdwijnen. Velen namen de wijk naar Amerika, waar de muziek een extra impuls kreeg, om na de oorlog met swingende jazz terug te komen. Daar was vrijheid geweest.
Als ‘ras’ de muziek bepaalt
In 1938 organiseerde het naziregime in Düsseldorf de tentoonstelling ‘Entartete Musik’, gedegenereerde muziek. Muziek van Joodse componisten werd in de ban gedaan. Nationalistische muziek - als Tjechische - was verdacht. Het was voor het eerst dat ras bepaalde of muziek goed of niet goed was. Arische suprematie, raciale doctrine en Wagneriaans antisemitisme bepaalden voortaan het muziekleven. Door deze maatregel werd het muziekleven in het Duitse cultuurgebied, inclusief de gebieden die bezet werden, opeens gedicteerd.
Joodse musici werden opgelijst, beknot en uit hun ambt ontzet. Vanaf 1933 werden zij al uit alle Duitse en vanaf 1938 uit alle Oostenrijkse orkesten geweerd. Zij werden gedwongen te emigreren of emigreerden zelf. Anderen werden gedeporteerd en stierven in de gaskamer.
75 Jaar Vrijheid
Om - in het kader van 75 jaar Vrijheid - stil te staan bij de impact die onderdrukking van culturele uitingen als muziek kan hebben - en bij de vraag waar de in 1942 in Amsterdam opgedoken Bechstein vleugel voordien gestaan heeft - organiseert het Groene Kerkje op 8 maart een concert met Joodse en daarmee geassocieerde muziek. Vertolkt door Alisa van Dijk op viool, Peter Koetsveld op klarinet en Myrto Tzelisi op piano.
Beladen Joodse Muziek op 8 maart om 11.30 uur in Het Groene Kerkje te Lambertschaag. Entree €13,50.
