HOORNGIDS | Bij zijn dood liet de 17e-eeuwse Hoornse penschilder mr. Olfert de Vrij ruim dertig werken na. Van slechts drie is de huidige verblijfplaats bekend. Eén daarvan, Een oorlogsfregat en ander scheepsverkeer in stormachtig weer, is sinds kort terug in Hoorn.
Dankzij financiële bijdragen uit het Le Cocq d’Armandville-Plancken Fonds en van de Stichting Vrienden kon het Westfries Museum dit bijzondere penschilderij aankopen. Het hangt nu samen met werken van Willem van de Velde de Oude en Ludolf Bakhuysen, beide uit de collectie van het Rijksmuseum, in een kleine expositie die deel uitmaakt van de tentoonstelling Koele Wateren.
Het penschilderij is één van de bijzondere recente aanwinsten die het museum vanaf 9 november exposeert.
Het tekenen met pen en inkt op een geprepareerd paneel of doek bleek vier eeuwen geleden heel geschikt om schepen en zeeslagen gedetailleerd weer te geven. Willem van de Velde de Oude (1611-1693) wordt gezien als de grondlegger van het penschilderij als kunstvorm voor de marineschilderkunst. Hij werd met name bekend om zijn nauwkeurige penschilderijen van verschillende zeeslagen in de Engels-Nederlandse Oorlogen. In 1672 verhuisde hij met zijn zoon naar Engeland. Daar werden de twee hofschilders van koning Charles II. Na hun vertrek werd Ludolf Bakhuysen de eerste marineschilder van de republiek.
Liefhebberij
Olfert de Vrij (1635-1699) was geen schilder van beroep. Hij behoorde als jurist en reder tot de regentenklasse van Hoorn. Hij schilderde uit liefhebberij, maar wist desondanks uit te groeien tot een van de technisch meest begaafde penschilders van de zeventiende eeuw.
De Vrij liet zich inspireren door het werk van de Amsterdammers Willem van der Velde en Ludolf Bakhuysen. De laatste werkte een tijd in Hoorn, waar in de jaren vijftig van de 17e- eeuw met penschilders als Casper van den Bos en Pieter Coopse, een soort Hoornse school ontstond.
De Vrij ontwikkelde echter een heel eigen stijl. Zijn zeegezichten vallen op door hun enorme dieptewerking.
Lot uit de loterij
Bij zijn dood liet De Vrij 33 tekeningen en schilderijen na. Daarvan zijn er nog maar vier bekend, waarvan één slechts uit een beschrijving. Het is volgens Ad Geerdink, directeur van het Westfries Museum dan ook een lot uit de loterij, dat het museum een werk van De Vrij heeft kunnen kopen. Ter gelegenheid van de aankoop heeft de Hoornse kunsthistoricus John Brozius een brochure geschreven : Met olieverf en penseel, het leven en werk van de Hoornse penschilder mr. Olfert de Vrij (1635-1699).
