HOORNGIDS | Archeologen van de gemeente Hoorn zijn momenteel op een bijzondere plek in de stad aan het opgraven. Binnenstadsbewoners zullen deze locatie goed kennen, namelijk het braakliggende stuk grond aan de Nieuwendam. Tot 1942 stonden hier twee markante 17e-eeuwse pakhuizen: De Zeevaart en De Dolfijn. Beide monumentale grachtenpanden werden in de oorlogsjaren gesloopt, omdat ze té vervallen waren. Nu de grond opnieuw bebouwd gaat worden, is opdracht gegeven voor een archeologische opgraving waarbij de kelders, funderingsmuren, kelderplavuizen en een haardplaats zijn gevonden. De vondsten zijn tijdens Open Monumentendag op zaterdag 14 september te zien tijdens een kleine expositie in Nieuwsteeg 42.
Na de sloop in 1942 was het doel altijd om de pakhuizen te herbouwen, maar dat is er nooit van gekomen. Nu is er een nieuw bouwplan en wordt het gat in de gevelrij opgevuld, na het werk van de archeologen. Opdrachtgever en eigenaar van de grond Dennis van der Laan vindt het van groot belang bij te dragen aan de geschiedenis van Hoorn door deze opgraving: ”Het onderzoek is een verrijking van de kennis over de Gouden Eeuw.”
De fundering van de Gouden Eeuw
De komst van nieuwbouw is voor de archeologen een buitenkans om deze twee grote 17e-eeuwse panden en hun voorgangers op die plek te onderzoeken. De Nieuwendam is namelijk een zeer oude straat. In 1341 werd hier de oudste haven van Hoorn aangelegd, beschermd door een toen nog nieuwe dam. De naam Nieuwendam is sindsdien een van de oudste straatnamen van Hoorn. Aan deze haven verschenen al snel veel woonhuizen en pakhuizen voor graan, wijn of andere handelsgoederen. De Zeevaart en De Dolfijn zijn gebouwd in 1610 en 1660. Dat blijkt uit foto’s voor 1942 gemaakt waarop de jaartallen op de gevelstenen staan. Het waren grote panden die in de Gouden Eeuw door rijke personen zijn neergezet. De Dolfijn was in de 18e eeuw eigendom van de familie Opperdoes en later van de familie Gallis. Twee bekende en rijke regentenfamilies in de stad. In de 19e eeuw dienden de panden als kaaspakhuizen tot de sloop in 1942.
Funderingen van herenhuizen
Bij de opgraving zijn veel funderingen van de panden teruggevonden, waardoor de oorspronkelijke indeling bij de bouw in de 17e eeuw kan worden achterhaald. Beide panden waren voorzien van een grote kelder voor de gekoelde opslag van goederen. Achter de panden stonden zomerkeukens, waar in de zomer werd gekookt, en lagen waterkelders voor de opslag van regenwater. Onder De Dolfijn zijn de muren van een ouder huis gevonden, dat rond 1600 is gebouwd. De vloeren van plavuizen en haardplaats waren in 1660 eenvoudig afgedekt met een pakket zand. Het is daardoor een bijzondere opgraving met veel interessante resultaten. De komende week wordt het archeologisch werk voortgezet en de hoop is ook resten van de bebouwing uit de 14e en 15e eeuw te vinden. Daarna wordt de bouwput voor de nieuwbouw aangelegd en wordt het gat in de bebouwing aan de Nieuwendam na meer dan 70 jaar gedicht.
Expositie tijdens Open Monumentendag
Een kleine expositie van de vondsten van de opgraving is te zien tijdens Open Monumentendag op zaterdag 14 september in Nieuwsteeg 42, bereikbaar via de Nieuwsteeg en de Statenpoort. Hier zullen ook vondsten te zien zijn van de recente opgraving aan de Westerdijk. Open Monumentendag vindt plaats van 11.00 tot 17.00 uur. Kijk op www.omdhoorn.nl voor meer informatie en de brochure. Deze is ook gratis te verkrijgen op de informatiemarkt op de Roode Steen.
Foto’s:
De gewelven van een waterkelder uit de 17e eeuw (foto AWF)
De funderingen van de twee grachtenpanden (foto AWF)
Betegelde voorraadkelders uit de 17e eeuw (foto Dennis van der Laan)
Dronebeeld van de opgraving aan de Nieuwendam (foto Dennis van der Laan)
